Gepost op 29 september 2014 | door Jan Eef
0Moskee in de stad
Binnenkort is de buitenkant van de Westermoskee op het Piri Reïsplein helemaal af. Na twintig jaar van plannen maken en discussiëren, staat er nu een gebouw met een enorme glanzende koepel aan de Kostverlorenvaart. Dat betekent niet dat de moskee nu klaar is: voor de binnenkant is opnieuw geld nodig, want de koepel wordt van binnen nog helemaal beschilderd. Naar verwachting opent het gebedshuis medio 2015 de deuren. Godfried Hartkamp is documentairemaker en Baarsjesbewoner. Hij maakte een interactieve documentaire over de Westermoskee, met de titel Moskee in de stad.
Hoe kwam je op het idee om een documentaire te maken over de Westermoskee?
‘Ik woon sinds 2005 in de Van Speijkstraat, op loopafstand van de moskee. Ik volgde het proces dus als buurtbewoner. Het hing al heel lang in de lucht dat hier een heel grote moskee zou komen, maar het kwam alsmaar niet van de grond. Toen kreeg ik in 2012 een brief in de bus: de bouw zou beginnen, en er kwam een informatieavond voor buurtbewoners. Ik was heel benieuwd hoe de buurt zou reageren. Hier was 18 jaar voor gevochten, en uiteindelijk zou het nu doorgaan. Die avond heb ik direct een blogfilmpje gemaakt.’
Waar ligt de focus van jouw documentaire?
‘Mijn centrale vraag is: hoe gaat de buurt hiermee om? Een moskee is natuurlijk gewoon een gebouw, maar het is wel een gebouw dat erg in de comfort zone van de bewoners staat. Het is zo opvallend dat het hoe dan ook onderdeel wordt van je leven: je kunt er écht niet omheen. Op feestjes praat iedereen erover. Daarnaast gaat mijn documentaire ook over de manier waarop we nadenken over de multiculturele samenleving. Dat is in twintig jaar tijd enorm veranderd.’
Hoe dan?
‘Twintig jaar geleden stond het integratiedebat in het kader van de multiculturele samenleving. ‘Voor een kleurrijk Amsterdam’ staat er op de banners van de moskee. In werkelijkheid gaat de moskee de verschillende bevolkingsgroepen van De Baarsjes waarschijnlijk niet echt samenbrengen. Toen ik een voorproefje van mijn documentaire had laten zien op De Correspondent, was de eerste reactie van de meeste kijkers: waarom praten die mensen Turks? Dat geeft meteen zo’n distantie. Dit moet een moskee zijn voor alle Amsterdammers, maar in werkelijkheid is het natuurlijk vooral een Turkse moskee.’
Wat vind je zelf van de moskee?
‘Ik heb er niets tegen. Liever een mooie moskee – zoals deze met Ottomaanse kenmerken en elementen van de Amsterdamse School – dan een lelijk betonnen blok. Het is echt een gezichtsbepalend gebouw binnen de ring. Ik denk wel dat er een foutje is gemaakt door de ingang aan de achterkant te maken. Zo komt het gebouw wel heel dicht op de bewoners van het plein te staan.’
Moskee in de stad is een interactieve documentaire. Wat betekent dat?
‘Gedurende tien weken komt er iedere week een deel online te staan, en ‘daaronder’ hangen dan interviews en beelden uit verschillende tijden. Bijvoorbeeld interviews met bestuurders van toen, Job Cohen, Freek Salm, noem maar op. Dat geeft de kijker de ruimte om zijn eigen verhaal te maken. Eigenlijk maakt iedereen een eigen montage tussen scènes van nu en context. Ik denk namelijk: als je alleen maar kijkt naar hoe de situatie nu is, doe je het verhaal van twintig jaar Westermoskee onrecht.’
Moskee in de stad is een ‘transmediaal’ project. Binnenkort verschijnt ook het boek De Westermoskee en de geschiedenis van de Nederlandse godsdienstvrijheid, geschreven door Kemal Rijken. De eerste aflevering van de documentaire is op 30 september te bekijken via de website van Het Parool.